«Χαμογελαστή κατάθλιψη»: οι άνθρωποι που χαμογελούν, ΔΕΝ είναι πάντοτε χαρούμενοι (της Πηνελόπης Μελίδου MSc Ψυχολόγος Υγείας)
Σε μια δύσκολη σου στιγμή έχεις σκεφτεί ποτέ «κοίτα οι άλλοι τι καλά που είναι… βγαίνουν έξω, γελάνε, χαίρονται… μόνο εγώ έχω τόσα προβλήματα»;;; είμαι σίγουρη πως θα υπήρξε κάποια στιγμή που το σκέφτηκες και το είπες στον εαυτό σου ή και στους άλλους. Βλέπουμε ανθρώπους να χαμογελάνε, να χαίρονται, να διασκεδάζουν. Ξέρεις κάτι όμως; τους περισσότερους από αυτούς τους ανθρώπους τους βλέπουμε μόνο σε μια στιγμή της ημέρας τους. Βλέπουμε ένα χαμόγελό τους και θεωρούμε ότι όλα τους πηγαίνουν τέλεια. Δεν έχουν ανάγκη… δεν έχουν προβλήματα… δεν έχουν δυσκολίες… ΄
Κι όμως, το χαμόγελο κι το γέλιο δεν σημαίνουν ευτυχία. Αντιθέτως, μπορεί να κρύβουν από κάτω κάτι δύσκολο. Πολύ δύσκολο. Μια τεράστια θλίψη. Μια μεγαλύτερη απογοήτευση. Μια υπερπροσπάθεια για να επιτευχθεί το «πρέπει να είμαι καλά».
Αν, λοιπόν, εντοπίζεις κάποιο από τα παρακάτω χαρακτηριστικά στον εαυτό σου ή σε κάποιον δικό σου άνθρωπο, τότε θα σου πρότεινα να διαβάσεις ολόκληρο το άρθρο.
Το άτομο με «χαμογελαστή κατάθλιψη» συνήθως:
– Παρουσιάζει μια τελειομανία, η οποία συνοδεύεται από μια συνεχή εσωτερική φωνή που είναι έτοιμη να κρίνει τα πάντα
– Νιώθει υπερβολικά υπεύθυνο για όλους και για όλα
– Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να λεκτικοποιήσει τα συναισθήματα του
– Διακατέχεται από έντονη ανησυχία
– Επικεντρώνεται στην επιτυχία και τη θεωρεί ως μέτρο για να αποδείξει την αξία του
– Δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψιν γεγονότα και καταστάσεις του παρελθόντος που μπορεί να επηρεάσουν την παρούσα ψυχολογική και ψυχική κατάσταση
– Παρουσιάζει δυσκολίες στις διαπροσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις
Επέλεξα, λοιπόν, μέσα από αυτό το άρθρο να σου αναφέρω λίγα λόγια για την «χαμογελαστή κατάθλιψη». Μπορεί να σκεφτείς «μα πως γίνεται να είναι και κατάθλιψη και χαμογελαστή;». Κι όμως, γίνεται. Παρακάτω περιγράφω όλες τις βασικές πληροφορίες που πρέπει να έχεις!
Τι είναι η χαμογελαστή κατάθλιψη;
Ο επιστημονικός όρος της «χαμογελαστής κατάθλιψης», σύμφωνα και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) είναι «Κατάθλιψη με άτυπα χαρακτηριστικά». Αποτελεί ένα είδος της μείζονος κατάθλιψης. Με πιο απλά λόγια θα λέγαμε ότι ο άνθρωπος με αυτό το είδος κατάθλιψης προσπαθεί ΠΟΛΥ να μη δείξει προς τα έξω τα ζητήματα και προβλήματα που αντιμετωπίζει γιατί είτε μπορεί να έχει μεγαλώσει με αυτόν τον τρόπο – να μην εξωτερικεύει αυτά που νιώθει, είτε γιατί θέλει απλώς να δείξεις προς τα έξω την καλύτερη πλευρά του εαυτού του.
Ο άνθρωπος με «χαμογελαστή κατάθλιψη» δεν φανερώνει αυτό που περνάει. Εμείς που μπορεί να είμαστε δίπλα του, δηλαδή μπορεί να μην μπορούμε καν να το καταλάβουμε.
Σε τι διαφέρει από την τυπική κατάθλιψη;
Στην τυπική κατάθλιψη το άτομο αισθάνεται μια έντονη θλίψη και χάνει το ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που παλαιότερα απολάμβανε.
Τα συμπτώματα της Τυπικής κατάθλιψης είναι:
– Θλίψη ή καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας ή σχεδόν κάθε μέρα
– Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που παλαιότερα έφερναν ευχαρίστηση
– Σημαντική αλλαγή στο βάρος (απώλεια ή αύξηση μεγαλύτερη του 5% μέσα σε ένα μήνα)
– Αυπνία ή υπερβολικός ύπνος καθημερινά
– Κόπωση και απώλεια ενέργειας κάθε μέρα
– Αίσθημα αναξιότητας «δεν αξίζω τίποτα», αβοηθησίας «τίποτα δεν μπορεί να με βοηθήσει», απελπισίας «τίποτα δεν έχει νόημα»
– Προβλήματα συγκέντρωσης και λήψης απόφασης καθημερινά
– Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου – αυτοκτονικός ιδεασμός
Βασικά κριτήρια για να μπει η διάγνωση της κατάθλιψης είναι το άτομο να αισθάνεται δυσφορία και να υπάρχει έκπτωση της λειτουργικότητας, δηλαδή να υπάρχει δυσλειτουργία στις καθημερινες δραστηριότητες και σχέσεις. Στην τυπική κατάθλιψη, η διάθεση δεν αλλάζει ακόμη κι αν συμβαίνουν ευχάριστα γεγονότα.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε την «χαμογελαστή κατάθλιψη» ή «κατάθλιψη με άτυπα χαρακτηριστικά», όπου τα συμπτώματα της διαφέρουν από αυτά της τυπικής κατάθλιψης.
Τα συμπτώματα της «χαμογελαστής κατάθλιψης» ή «κατάθλιψης με άτυπα χαρακτηριστικά» είναι:
– Υπερβολικός ύπνος
– Αυξημένη όρεξη ή αύξηση βάρους
– Έντονη αντίδραση ή υπερευαισθησία στην απόρριψη, κριτική, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις
– Υπερπροσπάθεια – υπερδραστηριότητα, για να πείσει τον εαυτό του ότι «πρέπει να είναι καλά»
Το άτομο βιώνει μια βαθιά, μακροχρόνια θλίψη, η οποία είναι κρυμμένη μέσα του και προσπαθεί να μην την δείχνει, φορώντας ένα χαμόγελο. Εμφανίζεται αισιόδοξο και χαρούμενο, ωστόσο έχει αυτή τη διάθεση ως «καμουφλάζ» ή απλά είναι η άμυνά του γιατί δεν μπορεί να συγχωρέσει στον εαυτό του το ότι αισθάνεται άσχημα.
Τι μπορεί να προκαλέσει την «χαμογελαστή κατάθλιψη»;
Οι ακριβείς αιτίες που προκαλούν κατάθλιψη, δεν έχουν εντοπιστεί ακόμη. Θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα δυσλειτουργίας κάποιων εγκεφαλικών κυκλωμάτων που είναι υπεύθυνα για τη διάθεση. Ωστόσο, έχουν βρεθεί κάποιοι παράγοντες επικινδυνότητας που αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση κατάθλιψης. Αυτοί είναι:
– Οικογενειακό ιστορικό με διαταραχές διάθεσης (συμπεριλαμβάνεται και η διπολική διαταραχή)
– Σημαντική απώλεια – θάνατος, διαζύγιο
– Κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ
– Τραυματικές εμπειρίες (και στην παιδική ηλικία)
– Κάθε τύπος σοβαρής ασθένειας (καρκίνος, καρδιαγγειακά, HIV)
– Σημαντικές αλλαγές (μετακόμιση, συνταξιοδότηση, απώλεια ή αλλαγή εργασίας)
– Ενδοπροσωπικές συγκρούσεις και συναισθήματα
– Κακοποίηση – φυσική, ψυχολογική/συναισθηματική, σεξουαλική
Πως θεραπεύεται;
Το άτομο θα πρέπει πρώτα να κάνει κάποιες ιατρικές εξετάσεις ώστε να αποκλεισθεί οργανική αιτία. Για παράδειγμα, ο υπερθυρεοδεισμός, ο οποίος περιλαμβάνει συμπτώματα που απαντώνται και στην κατάθλιψη. Μόλις αποκλεισθεί η οργανική αιτία, το άτομο θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας προκειμένου να λάβει την απαραίτητη βοήθεια.
Υπάρχουν δυο είδη θεραπείας:
– Η ψυχοθεραπεία, στην οποία το άτομο παρακολουθείται από ψυχολόγο και εκπαιδεύεται σε τεχνικές ώστε να βοηθήσει τον εαυτό του και τη σκέψη του. Μαθαίνει βοηθητικούς τρόπους να εξωτερικεύει τα συναισθήματα του και να εξελίσει τον εαυτό του.
– Η φαρμακευτική αγωγή, η οποία εξαρτάται από την σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Στην περίπτωση της χαμογελαστής κατάθλιψης, το άτομο υποφέρει ακόμη περισσότερο γιατί πέρα από τα συναισθήματα που πρέπει να διαχειριστεί, παλεύει και για να μην τα δείξει σε κανέναν. Αυτό επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση του. Εμείς μπορεί να βλέπουμε ένα χαρούμενο και χαμογελαστό άνθρωπο, που ως δια μαγείας τα καταφέρνει σε όλα… τα καταφέρνει τελικά όμως;; ή μήπως χάνει στο πιο σημαντικό; στην ψυχική του υγεία;;
Αν, λοιπόν, διαβάζοντας το παραπάνω άρθρο ταυτίστηκες ή σου ήρθε στο μυαλό κάποιο πρόσωπο που γνωρίζεις, μη κάθεσαι με σταυρωμένα χέρια. Ζήτα βοήθεια, μιλησε σε κάποιον, κινητοποιήσου. Κανένας δεν είναι μόνος του. Με τη βοήθεια, την στήριξη, την κατανόηση και την αποδοχή τίποτα δεν είναι δύσκολο. Ίσως να φαίνεται δύσκολο γιατί δεν είναι οικείο.
