Κοζάνη: “Το Πάσχα ως Λαμπρή” – Το εορταστικό αρχέτυπο, τα παράλληλα και τα αποτυπώματά του: μια ανθρωπολογική θεώρηση

Ομιλία της Ελεωνόρας Σκουτέρη-Διδασκάλου, τ. Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Α.Π.Θ., με αφορμή το Πάσχα, θα πραγματοποιήσει η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης στο Ιστορικό – Λαογραφικό & Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης, την Δευτέρα 18 Απριλίου 2016, στις 19:00.

Κυριολεκτικά ανοιξιάτικο και συμβολικά και αναστάσιμο το Πάσχα, η εορτή των εορτών του Χριστιανισμού, κορυφώνει κεντρικά και δίνει νόημα στην εορταστικά σημαδεμένη περίοδο των 90 ή 110 ημερών, το 1/4 του ημερολογιακού έτους που οδηγεί από τον χειμώνα στο καλοκαίρι, από το σκοτάδι στο φως, από τη νηστεία στην ευωχία, από την αποχή στη συμμετοχή. Περίοδος μεταβατική, εκτυλίσσεται μέσα από επάλληλες, διαδοχικές ή παράλληλες, διαβατήριες τελετές, πράξεις και συμπεριφορές που εκλαϊκεύουν σε αμέτρητες τοπικές παραλλαγές και ιστορικές εκδοχές ένα κεντρικό θρησκευτικό αφήγημα περί ζωής και θανάτου, στο οποίο πυκνώνονται βαθύτατα κοινωνικά νοήματα, έννοιες και συμβολισμοί. Ο θεολογικός χαρακτήρας της δομής του αφηγήματος συνέχει τα ποικίλα επεισόδια που συνθέτουν κατά περίπτωση την πλοκή του. Οι τοπικές συνθέσεις εκφράζουν και αποτυπώνουν την ίδια κεντρική ιστορία: από τα αποκριάτικα τσικνίσματα στα σαρακοστιανά νηστήσιμα και μετά στα πασχαλιάτικα ψησίματα του λαμπρία και της μαγειρίτσας, από τον χάσκαρη στα κόκκινα αυγά, από τη διαβαθμισμένη νηστεία στη διαβάθμιση της ευωχίας, από τους θορυβώδεις θιάσους στα καλαντικά λαζαράκια, στους αγερμούς και τις περιφορές, από τα βάγια στις βιολέτες, στις πασχαλιές και στο φυτρωμένο στάρι, από τον Επιτάφιο στο Άρατε πύλας, από την κατάνυξη στη χαρά, από τις προσφορές στα δώρα, από τους θρήνους στους χορούς και στα παιχνίδια με τις ψυχές των νεκρών να συμμετέχουν στα των ζωντανών, καθείς και καθεμία, κάθε ομάδα και κάθε κοινότητα δεξιώνεται κατ’ έτος το Ανάστα ο Κύριος με το δικό της ιδιαίτερο τρόπο, τόσο διαφορετικό από τόπο σε τόπο και από χρόνο σε χρόνο, όμως και τόσο όμοιο, και, επιβεβαιώνοντας συνολικά, συμβολικά και πρακτικά τα όρια και τους όρους της ταυτότητας στην οποία συμμετέχει και την οποία διεκδικεί, μετασχηματίζει το Πάσχα σε Λαμπρή.