Ιστορική αναδρομή στις διώξεις, σφαγές και λεηλασίες του ελληνικού στοιχείου της Μικρασίας από τους Τούρκους υπό την οργάνωση των Γερμανών
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η Τουρκία στο πλευρό της Γερμανίας, συνέχισε τις διώξεις, σφαγές και λεηλασίες του ελληνικού στοιχείου.
Οι Κιώτες στην Ιωνία οργανώθηκαν για την αυτοάμυνα τους, εξοπλίζοντας τους περίφημους «νταήδες» τους με όπλα, αγορασμένα με χρήματα συγκεντρωμένα από τα εκκλησιαστικά ταμεία και την Φιλόπτωχο αδελφότητα.
Με το τέλος του πολέμου οι σύμμαχοι και η Ελλάδα εισήλθαν στην Κων/πολη. Στην Κίο και στην γύρω περιοχή, επειδή δρούσαν Τούρκοι αντάρτες, τσέτες, με την βοήθεια του Αγγλικού στόλου, εκδιώχθηκαν και η Κίος παραδόθηκε στον ελληνικό στρατό στις 25 Ιουλίου 1920, με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Δ. Σαμαρτζή.
Η υποδοχή ήταν μεγαλειώδης και ενθουσιώδης, όλος ο λαός με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Νίκαιας και αργότερα Οικουμενικό Πατριάρχη Βασίλειο Γ΄ και τον Δήμαρχο Α. Πινάτση, υποδέχτηκαν τον ελληνικό στρατό, ψάλλοντες όλοι αντί άλλου το «Χριστός Ανέστη».
Δυστυχώς ο εθνικός διχασμός και ο συμμαχικός εμπαιγμός οδήγησαν στην αποτυχία της ενδοξότατης εκστρατείας του στρατού μας στην Μ. Ασία και την εθνική συμφορά.
Έγινε κάποια προσπάθεια αυτονόμησης της παραλιακής ζώνης με σκοπό να διασωθούν οι κάτοικοι και να μην ξεριζωθούν από τις εστίες τους. Η τότε Σοβιετική Ένωση προσφέρθηκε να μεσολαβήσει ανάμεσα στην Ελλάδα και Τουρκία, αλλά δυστυχώς η Βασιλική Κυβέρνηση της υποτέλειας απαξίωσε και να απαντήσει στη Ρωσική μεσολάβηση.
Άδικα ξεκίνησε η «Άμυνα» τόσο στη Σμύρνη όσο και σε κάθε πόλη της Μικρασίας. Στην Κίο έγινε μεγάλη συγκέντρωση με συμμετοχή και Τούρκικων κατοίκων των πέριξ χωριών που χαιρετούσαν την αυτονομία της Μικρασίας.
Τα σχέδια όμως των συμμάχων ήταν άλλα. Η μυρωδιά των πετρελαίων της Μοσούλης και της Μεσοποταμίας τους ανάγκαζαν να προχωρήσουν σε μοίρασμα των εδαφών που δεν τους ανήκαν χωρίς να λογαριάζουν το δικαίωμα τους για ανεξαρτησία, αυτοδιάθεση και ακεραιότητα.
Σύμφωνα με την απογραφή του 1912 στην Μ. Ασία σε σύνολο 10.755.774 κατοίκων ζούσαν 2.522.151 Έλληνες. Το δικαίωμα διατήρησης της δικής τους εθνικής ζωής δεν το σεβάστηκε κανείς από τους μεγάλους που διακήρυτταν σε διεθνείς συναντήσεις, ότι τάχα προστατεύουν τα μικρά και αδύναμα έθνη. Ήδη οι ίδιοι οι Γερμανοί οργάνωσαν τα περίφημα πογκρόμ εναντίον του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Η επίθεση του Κεμάλ, ενισχυμένου τώρα από τους συμμάχους αλλά και από τους μπολσεβίκους ήταν σφοδρότατη και οργανωμένη.
Μάταια ο εγκαταλειμμένος από τους συμμάχους ελληνικός στρατός πότιζε με αίμα τα «δικά μας χώματα». Στρατιωτικοί υποτομείς δέχτηκαν επιθέσεις και οι ελληνικοί πληθυσμοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα μέρη τους, να στοιβαχτούν στην παραλία και να περιμένουν την άφιξη πλοίων.
Γαλλικά πλοία στο λιμάνι των Μουδανίων, εμπόδιζαν με τους ισχυρότερους ασυρμάτους τους την επαφή του αντιτορπιλικού «Πάνθηρα» με τον «Αβέρωφ» που βρισκόταν στην Κων/πολη. Όταν τελικά έφθασαν φορτηγά πλοία, έγινε η επιβίβαση των προσφύγων, οι οποίοι με βαριά καρδιά άφησαν πίσω τους την γλυκύτατη πατρίδα τους, τους αγώνες, τις θυσίες, τους τάφους των προγόνων τους, τις περιουσίες τους.
(«ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ – ΕΠΑΙΝΟΣ «ΝΑΝΑ ΚΟΝΤΟΥ»)
