Το χωριό Παλιά Λάβα και οι αναμνήσεις του.
Από το http://cerbiwnfrouros.blogspot.gr
Λίγα πράγματα έχουν απομείνει για να θυμίζουν το όμορφο χωριό με τον καθαρό αέρα και τα πλούσια νερά. Το σχολείο και η εκκλησία, ανακαινισμένα και καλοδιατηρημένα σαν κτίρια, περιμένουν τον Μορφωτικό Σύλλογο, τον παπά Αλέξη και τους απανταχού Λαβαντσιώτες να τα επισκεφτούν. Για μια λειτουργία, για μια σύναξη, για ένα χορό στον βαθύ ίσκιο της αυλής του σχολείου. Για μια οποιαδήποτε εκδήλωση μνήμης, που θα τους κάνει να χαρούν, να νοσταλγήσουν και να συγκινηθούν στα αγαπημένα τους χώματα.
Τα χώματα αυτά που πάντα ‘κατέβαιναν’, που πάντα ‘έπεφταν’. Το υπέδαφος ήταν η αιτία των κατολισθήσεων με αποτέλεσμα την φυγή των κατοίκων και την εγκατάλειψη του χωριού. Έχουν μείνει τα ερειπωμένα σπίτια με τις αυλές τους να έχουν γεμίσει δέντρα. Όλο το καλά κρυμμένο σαν φρούριο οροπέδιο, κρύβει λιγνίτη. Η εκμετάλλευση ξεκίνησε την δεκαετία του 20’από τον Ν. Διαμαντόπουλο τον αποκαλούμενο Μαντέμ Πατισάχ, αλλά κορυφώθηκε όταν πέρασε στα χέρια της κρατικής εταιρίας ΛΑΡΚΟ, στα μέσα της δεκαετίας του 70’. Απασχολούνται σε σταθερή βάση 100 και πλέον εργαζόμενοι. Το τίμημα για το φυσικό τοπίο, είναι βαρύ από την μακροχρόνια χρήση. Πιο πολύ μοιάζει με σεληνιακό. Οι αποθέσεις του ορυχείου έχουν φτάσει στα σπίτια της Παλιάς Λάβας και συνθέτουν με τα γκρεμισμένα σπίτια ένα θέαμα που ραγίζει την καρδιά στον επισκέπτη.
Το χωριό βρέθηκε στην θέση που είναι σήμερα, μετά από τις κατολισθήσεις και την ανάγκη των κατοίκων να βρουν πιο στέρεα εδάφη. Ήταν σε πιο χαμηλή υψομετρικά θέση που ονομαζόταν Παλαίχωρα.
Η Λάβα ή Λαβανίτσα αναφέρεται σαν οικισμός από τον 15ο αιώνα. Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου θεμελιώθηκε το 1776. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι των μπέηδων των Σερβίων με τελευταίο τοποτηρητή πριν το 1912 τον Κασίμπεη. Ο κύριος δρόμος που συνέδεε τα Σέρβια με τη Λάβα, ήταν ένας που ξεκινούσε από την Δέση του φαραγγιού και έκανε τη διαδρομή μέσω Μπρουσιάνας. Ήταν ένας καρόδρομος με πέτρα (καλντερίμι) και κατασκευάστηκε από τον Οθωμανό μηχανικό Μπιλίκ, για να εξυπηρετεί τις συναλλαγές και ονομαζόταν Ντιλαβέρ, από την Τούρκικη λέξη νταλαβέρι. Στη θέση που ονομάζεται Οφανός, βρέθηκαν ποσότητες από κεραμικά σκεύη σύμφωνα με τους κατοίκους, που πιθανότατα ανήκουν στη Βυζαντινή εποχή. Η τοποθεσία βρίσκεται κοντά σε απότομα ρέματα και ο πηλός που δημιουργείται, παραπέμπει σε εργαστήριο που μπορεί να χρησιμοποιούνταν ως κεραμοποιείο. Άλλωστε το Βυζαντινό Κάστρο των Σερβίων είναι ακριβώς δίπλα από το παλιό χωριό.
Το 1905 στη Λαβανίτσα, σύμφωνα με την απογραφή κατοικούσαν 170 χριστιανοί. Λίγο αργότερα θα φύγουν απ το χωριό οι πρώτοι μετανάστες για Αμερική και Αυστραλία. Την δεκαετία του 20’ λειτουργούν στην περιοχή των άφθονων νερών του Καθάριου, κάτω από το χωριό, 3 νερόμυλοι. Ο ένας είναι βακούφικος και οι άλλοι δύο είναι του Μαντζιάρη και του Γκαργκατζή. Η Λάβα από κυρίως κτηνοτροφικό χωριό γίνεται περισσότερο αγροτικό, δημοπρατούνται νέα χωράφια στη θέση Μπάρες, ενώ λειτουργεί και ο πρώτος μύλος με πετρέλαιο. Τα γεωργοκτηνοτροφικά προϊόντα και η ξυλεία, κάνουν την κοντινή διαδρομή στην αγορά των Σερβίων , εκεί πωλούνται και ανταλλάσσονται. Το 1943 θα αιματοκυλιστεί η Παλιά Λάβα, με 24 κατοίκους νεκρούς, από την δολοφονική μανία των κατακτητών και το χωριό θα τυλιχθεί στις φλόγες, όπως όλη η περιοχή Σερβίων. Ο ναός του Αι Δημήτρη ξαναχτίζεται το 1952 και το τέμπλο φιλοτεχνείται το 1956. Αρχίζει η δύσκολη μεταπολεμική εποχή για το χωριό, με τους περισσότερους κατοίκους να παίρνουν το δρόμο της ξενιτιάς. Η Γερμανία είναι ο προορισμός τους, από το 1959 και μετά. Υπάρχει και η εσωτερική μετανάστευση κυρίως προς τη Βέροια αλλά και προς Αθήνα, Θεσσαλονίκη. Η Παλιά Λάβα ήταν μέχρι το 1963, που εγκαινιάζεται ο νέος Εθνικός δρόμος από Μεταξά-Πολύραχο, το πέρασμα της παλιάς Εθνικής Οδού. Συνδεδεμένη πάντα με το Κάστρο Σερβίων και την σημαντική και στρατηγική σημασία του. Το οροπέδιο ανάμεσα στα βουνά του Τίταρου, τη Βίγλα και το Ντοβρά, ήταν η πιο γρήγορη διάβαση από την Μακεδονία στην Θεσσαλία, για χιλιάδες χρόνια.
Στις 20 Νοεμβρίου 1973 το χωριό μετακινείται λόγω των σοβαρών προβλημάτων του εδάφους και εγκαθίσταται στη τοποθεσία Μάης. Μετά από κλήρωση στο Δημαρχείο, 185 νέες κατοικίες μοιράζονται στον κόσμο της Παλιάς Λάβας και μέχρι και σήμερα ζουν στο νέο οικισμό, δίπλα από τα Σέρβια.
VIDEO HD
