Οι καβαλάρηδες της Μεταμόρφωσης Κοζάνης μεταφέρουν τα ιερά λείψανα του Οσίου Νικάνορα
Μελετητές εκφράζουν την εκτίμηση πως η θρησκεία τείνει να εξαφανιστεί σε εννέα χώρες, ενώ στα στοιχεία της έρευνας...που διενήργησαν αποτυπώνεται σταδιακή αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που δεν ανήκουν σε κάποια θρησκεία. Οι κάτοικοι στην Μεταμόρφωση Κοζάνης όμως παραμένουν ιδιαίτερα συνδεδεμένοι με την θρησκεία.
Αυτό το μαρτυράει άλλωστε και οι πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια που υπάρχουν στο χωριό ,14 συνολικά. Μάλιστα η χρονολογία χτίσεως του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου φτάνει μέχρι και το 12ο αιώνα.
Όπως και τα περισσότερα χωριά της περιοχής "Τσιαρτσιαμπά" έτσι και στη Μεταμόρφωση οι καβαλάρηδες του χωριού φροντίζουν κάθε χρόνο να επισκέπτονται με τα άλογά τους το ιστορικό μοναστήρι της Ζάβορδας Γρεβενών και να μεταφέρουν από εκεί στο χωριό τους τα οστά, του κτήτορα της μονής, Όσιου Νικάνορα. Τα οποία τα υποδέχονται με κατάνυξη, πλήθος πιστών και ο ιερέας έξω από το χωριό, στο εξωκλήσι του Οσίου Νικάνορα, το οποίο χτίστηκε τα τελευταία χρόνια από τους κατοίκους.
Τα ιερά λείψανα θα παραμείνουν στο χωριό ως της 25 Μαΐου και μετά θα επιστραφούν στο μοναστήρι. Ως τότε θα μεταφέρονται από σπίτι σε σπίτι όπου και θα μένουν για λίγο έχοντας τη δυνατότητα οι πιστοί να τα προσκυνήσουν και να προσευχηθούν. Κάθε Κυριακή θα μεταφέρονται στην Εκκλησία του Αγίου Νικολάου πολιούχου του χωριού για να μπορεί όλος ο κόσμος από την ευρύτερη περιοχή να προσκυνήσει.
Ο Όσιος Νικάνωρ έζησε κατά τα έτη 1491-1549 και πολύ νέος, αν και πλούσιος, απαρνήθηκε τα εγκόσμια και τη γενέτειρά του τη Θεσσαλονίκη, χάρισε την περιουσία του στους φτωχούς και πήγε να ασκητέψει στο όρος Καλλίστρατο.
Η αγιότητά του έγινε γνωστή πολύ γρήγορα σε όλη τη Δυτική Μακεδονία και από την εποχή ακόμη που ζούσε πλήθος χριστιανών συνέρεε στο φιλόξενο μοναστήρι, το οποίο έκτισε το 1534, όπως έγραψε ο ίδιος στη διαθήκη του “με πολλούς κόπους και μόχθους”.
Η προσφορά του μοναστηριού ήταν ανεκτίμητη σε όλους τους Εθνικούς απελευθερωτικούς αγώνες, λόγω της στρατηγικής θέσεως, αλλά και της οικονομικής ακμής που απέκτησε, τόσο όταν ζούσε ο Όσιος Νικάνωρ όσο και όταν εκοιμήθη στις 7 Αυγούστου του 1549, σε ηλικία 58 ετών.
Το μοναστήρι της Ζάβορδας φημίζονταν για τη φιλοξενία του και πολλά μονοπάτια, από Γρεβενά, Σιάτιστα, Κοζάνη, Σέρβια, Δεσκάτη και άλλες πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, οδηγούσαν στο μοναστήρι της Ζάβορδας.
Η παράδοση αυτή ήταν ιερή από την εποχή που ζούσε ο Όσιος Νικάνορας και διατηρήθηκε όλα τα χρόνια λειτουργίας του, οπότε οι φιλοξενούμενοι και οι περαστικοί έβρισκαν πάντα ένα πιάτο φαγητό. Ανεκτίμητη ήταν όμως και η προσφορά του Οσίου, τόσο όταν ήταν εν ζωή όσο και μετά την κοίμησή του. Καθώς η πίστη σ’ αυτόν και την εκκλησία και πολλές φορές η επικλήσεις των πιστών της περιοχής, προς την αγιότητά του έφεραν αποτελέσματα και οδήγησαν σε μία σειρά θαυμάτων μέχρι και σήμερα, τα οποία έχουν σχέση με τις επιδημίες και τις αρρώστιες.