Η Δίκη του Χριστού
Οι δικονομικές παραβιάσεις που οδήγησαν στη Σταύρωση. Δρ. ΜΑΡΙΑ ΑΛΒΑΝΟΥ Εγκληματολόγος
Το Πάσχα είναι από τις σημαντικότερες εορτές στη λατρεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αφού το Πάθος, η Σταύρωση και η Ανάσταση του Κυρίου αποτελούν θεμέλιο της χριστιανικής πίστης. Πέρα από τη θεολογική διάσταση όμως, το δράμα και ειδικότερα η δίκη του Ιησού, όπως περιγράφονται στα Ευαγγέλια, προκαλούν το ενδιαφέρον και από νομική σκοπιά. Στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας έχουν υπάρξει αρκετές αξιοσημείωτες ποινικές δίκες, εντούτοις, καμία δεν μπορεί να συγκριθεί με τη δίκη του Χριστού και τον αντίκτυπο της. Πρόκειται για τη δικαστική υπόθεση που η έκβαση της άλλαξε για πάντα τον κόσμο.
Το δικαστήριο που ασχολήθηκε με την υπόθεση ήταν το Sanhedrin, το ανώτατο δικαστήριο των Εβραίων, αποτελούμενο από εβδομήντα ένα μέλη, με νομοθετικές, εκτελεστικές και δικαστικές εξουσίες. Μετά το πέρας της διαδικασίας, δεν χωρούσε έφεση μια και επρόκειτο για την ανώτατη δικαστική αρχή σε όλα θέματα. Η κατηγορία εναντίον του Ιησού, ήταν αυτή της βλασφημίας ενάντια στον Θεό, σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο, ο οποίος ήταν το θεμελιώδες και βασικό γραπτό νομοθέτημα. Η παραπομπή Του όμως είχε και δεύτερο, αυτοτελές σκέλος, αυτό της εσχάτης προδοσίας ενάντια στο IMPERIUM ROMANUM. Eνώπιον του Πιλάτου και του βασιλιά Ηρώδη o Χριστός δικάστηκε ακριβώς για "προδοσία ενάντια στην κυβέρνηση της Ρώμης."
Μολονότι η Ιουδαϊκή δικονομία είχε πληθώρα διατάξεων για την προστασία των κατηγορουμένων και εκδικαζομένων (τεκμήριο της αθωότητας, αμερόληπτο δικαστήριο, δικονομικές εγγυήσεις κλπ) και ο Ρωμαϊκός νόμος ήταν ιδιαίτερα προσηλωμένος στην τήρηση των τύπων, στην υπόθεση του Ιησού υπήρξε παραβίαση βασικών διαδικαστικών αρχών. Μερικά από τα νομικά προβλήματα της δίκης με κατηγορούμενο τον Χριστό είναι τα παρακάτω:
Καταρχήν, ο ιουδαϊκός νόμος απαγόρευε να λάβει χώρα οποιαδήποτε δικαστική διαδικασία κατά τη διάρκεια της νύχτας και πριν από την προσφορά πρωινής θυσίας. Έτσι λοιπόν, η ίδια η σύλληψη του Ιησού που έγινε νύχτα, ήταν παράνομη και έδωσε το έναυσμα σε πολλές και διάφορες νομικές ατασθαλίες. Η πιο βασική ήταν ότι κανένα Δικαστήριο δεν έπρεπε να συγκροτείται Σάββατο, ή άλλη βιβλική αργία. Σε περιπτώσεις εγκλήματος που επέσυρε θανατική ποινή, καμία δίκη δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει την Παρασκευή ή την προηγούμενη ημέρα αργίας. O νόμος ήταν πολύ σαφής σχετικά με την απαγόρευση δικών τις ιερές μέρες, αλλά οι δικαστικές ενέργειες εναντίον του Ιησού έγιναν παραμονή Σαββάτου και μάλιστα παραμονή του εβραϊκού Πάσχα, εντελώς εναντία στον νόμο και την παράδοση.
Η δίκη του Ιησού αντίθετα με τους ορισμούς του νόμου ολοκληρώθηκε μέσα σε μια ημέρα. Αφορούσε σοβαρότατο αδίκημα με επαπειλούμενη την ποινή του θανάτου και όμως κράτησε λιγότερο από 24 ώρες και το μεγαλύτερο τμήμα της πραγματοποιήθηκε νύχτα. Ο Ιησούς είχε πλήθος φίλων, ανθρώπων που πίστευαν στη διδασκαλία Του και Τον αγαπούσαν, απλούς ανθρώπους, αλλά και εξέχουσες προσωπικότητες που, εάν γνώριζαν για τη δίκη, θα ήταν παρόντες για να διαμαρτυρηθούν και να Τον υποστηρίξουν. Εντούτοις στον Ιησού δεν επιτράπηκε ούτε καν συνήγορος για να τον υπερασπίσει.
Σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο η ομόφωνη απόφαση της ενοχής είχε ως αποτέλεσμα την αθώωση. Η παράξενη αυτή ρύθμιση είχε σκοπό την προστασία ενάντια σε σκευωρίες. Έτσι, εάν κανένας από τους δικαστές δεν υπερασπιζόταν τον κατηγορούμενο, δηλ. όλοι τον καταδίκαζαν ως ένοχο, η απόφαση ενοχής ήταν άκυρη και η ποινή του θανάτου δεν μπορούσε να εκτελεστεί. Στον Ιησού η απόφαση του Sanhedrin ήταν ομόφωνα καταδικαστική εναντίον Του και κανένας δεν Τον υπερασπίστηκε από τη δικαστική έδρα.
Μολονότι ο εβραϊκός νόμος απαιτούσε την απόλυτη απουσία προκατάληψης και συμφερόντων των δικαζόντων σχετικών με την έκβαση της δίκη, τα μέλη του Sanhedrin ήταν προκατειλημμένα ενάντια στον Ιησού και επέδειξαν εκδικητική μανία εμφανή. Ο Ιησούς είχε εκθέσει δημόσια την υποκρισία τους και στηλιτεύσει τους παράνομους φόρους που επέβαλλαν στον λαό και γι’ αυτό είχαν λόγους να Τον εχθρεύονται.
Οι Εβραίοι είχαν δικά τους δικαστήρια, όμως δεν μπορούσαν να εκτελέσουν θανατικές ποινές, προνόμιο που ανήκε μόνο στις ρωμαϊκές δυνάμεις κατοχής της εποχής εκείνης. Για τον λόγο αυτό και να επισφραγίσουν την απόφαση τους προσήγαγαν τον κατηγορούμενο ενώπιον του Πόντιου Πιλάτου με την κατηγορία αυτή τη φορά όχι μόνο της βλασφημίας (που δεν ενδιέφερε τους Ρωμαίους, οι οποίοι απέφευγαν να ανακατεύονται στα θρησκευτικά ζητήματα των Εβραίων), αλλά κυρίως της προδοσίας ενάντια στον Καίσαρα.
Η προσωπικότητα του Πόντιου Πιλάτου έχει σημασία για την κατανόηση του ρόλου του στην καταδίκη του Ιησού. Ο Ιώσηππος και ο Φίλωνας μας περιγράφουν με μελανά χρώματα τον Ρωμαίο Διοικητή της Ιουδαίας: διαφθορά, κατάχρηση εξουσίας, βία, ληστείες, κακοποίηση των ανθρώπων, συνεχείς εκτελέσεις χωρίς καν δίκη, ατελείωτες και ανυπόφορες σκληρότητες. Η ευθύνη του Πιλάτου έγκειται στο ότι, μολονότι μπορούσε να αντιληφθεί το σωστό, δεν είχε την ηθική δύναμη να το ακολουθήσει. Φοβούμενος να αποδώσει πραγματική δικαιοσύνη και να απελευθερώσει τον Χριστό, Τον έστειλε στον Ηρώδη, τον Τετράρχη της Γαλιλαίας. Ο Πιλάτος αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα και απόδειξη πως οι δικαστές δεν μπορούν να κρίνουν αμερόληπτα κάτω από πολιτικές πιέσεις. Όσον αφορά τον Ηρώδη, οι σελίδες της ιστορίας τον αναφέρουν τουλάχιστον ως ρηχό και αξιοκαταφρόνητο χαρακτήρα, που πρωτεύοντα στόχο στη ζωή του είχε την ικανοποίηση των παθών του. Ο Ιησούς μια και καταγόταν από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας υπαγόταν στη δωσιδικία του. Στην ανάκριση και τη χλεύη του Ηρώδη (που δεν στόχευε στη διερεύνηση της αλήθειας, αλλά στην γελοιοποίηση Του) ο Ιησούς εξακολούθησε να παραμένει σιωπηλός, μέχρι που και πάλι στάλθηκε πίσω στον Πιλάτο. Μετά από την ωμή βία και σειρά βασανιστηρίων στα οποία συνήθιζαν οι Ρωμαίοι να υποβάλλουν τους κρατουμένους, ο Ιησούς καταδικάστηκε στον ατιμωτικό θάνατο της σταύρωσης.
Η όλη δίκη του Χριστού θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κτηνώδης φάρσα και παρωδία. Υπήρξε η πιο ανέντιμη δίκη που θανάτωσε στο όνομα της δικαιοσύνης την ίδια την Δικαιοσύνη. Η ρήση «συμφέρει να χαθεί ένας άνθρωπος, παρά ένας ολόκληρος λαός» υποδηλώνει τη σκοπιμότητα που κυριάρχησε. Και όμως… η στέρηση και παραβίαση των δικαιωμάτων Του, η μεγαλύτερη δικαστική πλάνη όλων των εποχών- όπως ονομάστηκε- οδήγησε τους «διψώντες την δικαιοσύνην» σε πεδία μάχης και αγώνες για την καθιέρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του σεβασμού του ανθρώπου στις δικαστικές διαδικασίες.
